SHINPO MATAYOSHI (1921 – 1997)

Chociaż to Matayoshi Shinko dał podstawy dla systemu Matayoshi Kobudo, to jego syn – Matayoshi Shinpo – ostatecznie go rozpropagował , usystematyzował i uczynił najbardziej rozpoznawalnym stylem kobudo na świecie.

Shinpo Matatyoshi urodził się 27 grudnia 1921 r. w Yomitan, na Okinawie, jako drugie dziecko w rodzinie. Wydarzyło się to między dwoma sławetnymi podróżami jego ojca do Chin w poszukiwaniu wszelakich tajników sztuk walki. Shinko zasiał ziarno rodzinnej pasji u syna zaczynając go trenować, gdy ten miał zaledwie 4 lata. Dalsza edukacja przebiegała zgodnie z tradycją. Shinpo został wysłany na nauki do przyjaciół 'po fachu’. W ten oto sposób w wieku 8 lat rozpoczął naukę karate u mistrza Kiyana Chotoku w latach 1929 – 1932. Dalej u Chojun Miyagi i Seiko Higi, z którym połączyły go więzy przyjaźni i pasji na wiele lat. Dbając o jak najlepsze wykształcenie potomka, Shinko wysłał syna do jednego ze swoich nauczycieli, najsławniejszego ówcześnie mistrza sztuk walki i znanego na Okinawie chińskiego handlarza herbatą – Go Kenki (chin. Wu Xiangui). Trenowali razem prawie do rozpoczęcia II wojny światowej. Ojciec wprowadzał Shinpo w Shorin-Ryu oraz kobudo, sensei Seiko Higa w Goju-Ryu, a Go Kenki w Kingai-Ryu, które również należało do rodzinnej tradycji.

Nie jest jasne gdzie i jak dokładnie rodzina Matayoshi przetrwała II wojnę światową. Niewątpliwie Shinpo był wtedy w wieku poborowym, a jego ojciec – Shinko – również mógł być zwerbowany do obrony narodowej w szczytowym momencie Bitwy o Okinawę. Wiele źródeł podaje, że Shinpo opuścił Okinawę ok. 1938 r. przed wybuchem wojny, aby nauczać karate i kobudo w Kawasaki, w Japonii. Jednak nie jest pewne z czego się utrzymywał. Miał bowiem wtedy tylko 17-18 lat. Wracał tam jednak przez kolejne 19 lat. Kawasaki – centrum przemysłu ciężkiego Japonii przeszło w 1923 r. silne trzęsienie ziemi, a następnie amerykańskie bombardowania podczas II wojny światowej. Cały region silnie dotknięty działaniami wojennymi, był nieustającym placem budowy i przebudowy, przyciągał wielu poszukujących pracy. Liczna była tam również społeczność okinawska. Miasto znane było również z przestępczości oraz licznych szkół japońskich szkół walki jak kendo czy iaido. Shinpo mógł pracować jako nauczyciel sztuk walki, ale również jako robotnik. Nie wiadomo czy uczęszczał do japońskich dojo. A. Guarelli w swojej książce podaje, że przeniósł się do Kawasaki dopiero po wojnie i nauczał okinawską społeczność kobudo i trenował karate.

Na Okinawę wrócił na krótko dopiero na pogrzeb ojca w 1947 r., a na stałe dopiero dekadę później, pod koniec lat 50. Wprowadził się do niewielkiego domku na tyłach dojo Seiko Higi – swojego nauczyciela i przyjaciela. Z początku zajął się produkcją samisenu – tradycyjnego okinawskiego instrumentu muzycznego. Szybko jednak zaczął nauczać kobudo w dojo mistrza Higi. Wkrótce zaczęli się wokół niego gromadzić uczniowie z całej Okinawy. Podróżował również na Tajwan. Podobnie jak ojciec interesował się różnymi rodzajami broni, szczególnie chińskiej, którą z upodobaniem kolekcjonował.

DROGA DO ORGANIZACJI I WŁASNEGO DOJO

25 rocznica śmierci Shinko Matayoshi, 1972

W 1970 r. zakłada Federację Ryukyu Kobudo, która dwa lata później przekształca w Federację Okinawa Kobudo. Na początku członkami są głównie uczniowie jego i jego ojca.

W 1970 r. na pierwszych Mistrzostwach Świata w Karate, które odbyły się w Budokanie w Tokyo, demostruje kata z eku (wiosło). Na drugich Mistrzostwach Świata w Karate w Paryżu wykonuje również pokaz eku ubrany w tradycyjny okinawski strój. W 1973 r. dostaje zaproszenie do Strasburga we Francji od Rolanda Habersetzera i wykonuje kolejny pokaz tym razem z nunchaku. Dla lepszej widoczności wskakuje na stół i wykonuje na nim techniki, wzbudzając duży entuzjazm ponad 200 osobowej widowni.

W 1976 r. otwiera własne dojo – Kodokan. Nazwa oczywiście nie jest przypadkowa, a ma uhonorować imię jego ojca. ’Ko’ – z imienia Shinko oznacza „światłość, jasność„. Druga część nazwy to „miejsce oświeconej drogi„.

Kolejne 25 lat spędza ucząc i propagując kobudo. Tworząc sieć instruktorów kobudo, nie tylko na Okinawie, czy w Japonii, ale na całym świecie. Uczy studentów, którzy przyjeżdżają do niego, ale i sam podróżuje za granicę. Nagrywa również filmy szkoleniowe.

Przez cały czas kontynuuje własne treningi: chińskiej 'pustej ręki’ w tym: styl Żurawia, Monkey Boxing, Drunken Boxing oraz szeroki asortyment broni – znacznie szerszy niż ten oficjalny, systemowy. Mimo, że sam praktykuje karate, naucza tylko kobudo. Jego pokazy, nawet w wieku 70 lat, wywierają wielkie wrażenie na widzach.

Uważany za wymagającego i surowego nauczyciela, był również otwarty na zmiany zachodzące w świecie. Chętnie poznawał nowe metody treningowe. Drzwi jego dojo otwarte były dla studentów z całego świata.
Jego dojo utrzymywało napięty harmonogram pokazów, występów publicznych, również telewizyjnych.

Nie skupiał się tylko i wyłącznie na sztukach walki. Był miłośnikiem wyspiarskiej kultury, jej muzyki i tańca – odori. Wielu tradycyjnych tancerzy trenowało u niego, a on pomagał wzbogacać ich taniec w elementy karate i kobudo. Wśród jego uczniów była Hiroko Ogido, sławna nauczycielka tańca tradycyjnego i znawczyni Matayoshi Kobudo. Współpracował również z Eiko Miyazato w tworzeniu ’himo kama no mai’ – tańca sierpa na sznurku’.

Kobudo uważał za nieodłączną część kultury okinawskiej, którego celem jest przede wszystkim utrzymywanie żywych relacji z całą wyspiarską społecznością. Do końca swojego życia pozostawał niezwykle w niej aktywny.

Będąc prezesem organizacji Zen Okinawa Kobudo Renmei, pełnił funkcje doradcze m.in. w Okinawa Karatedo Renmei czy Naha-shi Karatedo Renmei. Był również przedstawicielem Dai Nippon Butokukai, zastępując na tym stanowisku samego Chojun Miyagiego.

Dnia 10 października 1987 r. został uhonorowany za swe umiejętności i wkład w promowanie i kultywowanie okinawskich sztuk walki, najwyższym stopniem 10 dan i tytułem Hanshi przez gubernatora Dai Nippon Butoku Kai i jednocześnie kuzyna cesarza Akihito,Higashiego Fushimi Jigo. W tym czasie został również uznany za postać zasłużoną dla kultury Butokukai, a także przydzielono mu miejsce w jej radzie nadzorczej. Przez wiele lat był również członkiem zarządu Nihon Kobudo Kyokai – Stowarzyszenia Tradycyjnych Japońskich Sztuk Walk – skupiającą najsławniejszych mistrzów tradycyjnego budo.

„(…) Kimo sensei opowiedział mi kiedyś historię, jak to siedział gawędząc z sensei Matayoshim w dojo jednego wieczoru. Rozmawiali o 'ki’ (chiń. ch’i) i kiai, które swoje źródło ma w 'tanden’ (chiń. dantian), czyli energii, która wyzwalana jest przez ducha osoby ćwiczącej i manifestowana głośnym okrzykiem. Pośród różnych rodzajów kiai używanych w sztukach walki, sensei Matayoshi wspomniał o cichym kiai. Kiedy sensei Kimo spojrzał na niego zaskoczony, ten powiedział „Ależ oczywiście” i spojrzał na śpiącego na podłodze kota. Chwilę później wystraszony kot, czmychnął przez drzwi. Wiele lat później sensei Kimo wspominał tą chwilę w przekonaniu, że był właśnie wtedy świadkiem cichego kiai.(…)”.
„The kata and bunkai of Goju-Ryu…”G.. Hopkins, str.122

KOBUDO TO NIE TYLKO TRENING FIZYCZNY

Od samego powrotu na Okinawę, Shinpo Matayoshi był ważną postacią wyspiarskiej społeczności i to nie tylko tej związanej ze sztukami walki. Głęboko wierzył, że istnieje ścisły związek między okinawskimi sztukami walki, a wartościami kulturowymi i społecznymi mieszkańców wysp.
Widział kobudo jako element rozwoju i ważny czynnik w stawaniu się lepszym człowiekiem i wartościowszym członkiem społeczeństwa. Sztuki walki z bronią – kobudo czy bez broni – karate były od zawsze silnie zakorzenione w historii i tradycji wyspiarzy. Uważał, że ich międzynarodowe rozprzestrzenienie przyczyni się do poprawy życia ludzi, wpływając korzystnie na stan psychofizyczny praktykujących, a także pomoże w rozwijaniu ich poczucia moralności, braterstwa i poczucia wspólnoty. Uważał, że od osoby ćwiczącej kobudo powinno się wymagać nie tylko sprawności fizycznej i manualnej, ale odpowiedniej postawy moralnej. Trening fizyczny ma bowiem hartować nie tylko ciało i umysł , ale budować poczucie odpowiedzialności społecznej.

Brał udział niemal w każdym wydarzeniu publicznym, którego tematem była Okinawa i jej budo. Wykonywał pokazy zarówno podczas gali w Kagoshimie oraz na Festiwalu Sportu i Atletyki na wyspie Amami Oshima. Obie imprezy upamiętniały ponowne przyłączenie Okinawy do Japonii.

ZA WCZEŚNIE, ZBYT PRĘDKO

Mistrz Shinpo Matayoshi zmarł 7 września 1997 r. w Naha, pozostawiając żonę Haruko i dwoje dzieci – Yasushi i Kiyomi. Po jego śmierci patronat nad stylem Matayoshi Kobudo zgodnie z tradycyją objął jego syn – Matayoshi Yasushi, wraz ze wszystkimi funkcjami pełnionymi w innych organizacjach. Opieka nad techniczną stroną stylu przypadła Hanshi Gakiya Yoshiaki, a inni wybitni jego uczniowie jak Kenyu Chinen, Kinjo Takshi i Nishiuchi Mikio odpowiedzialni zostali za propagowanie systemu za granicami Okinawy. W 2002 r Itokazu Seisho zastąpił Gakiya na stanowisku głównego instruktora.

Shinpo Matayoshi został zapamiętany jako jedna z najważniejszych postaci w rozwoju okinawskich sztuk walki, przyczyniając się jako jeden z pierwszych mistrzów okinawskich do ich promocji na całym świecie. Społeczność okinawska wspomina jego wielką życzliwość, otwartość i poczucie humoru. Zapamiętany zostanie również za swój humanizm oraz niezwykłą wagę jaką przykładał do moralności i człowieczeństwa, rozwijaną w jednostce poprzez sumienny i ciężki trening sztuk walki.

„(…) Pewnego popołudnia, japońska ekipa filmowa odwiedziła dojo sensei Matayoshiego, aby nagrać z nim film. Dojo było małe, umiejscowione na parterze domu senseia w Naha i całe wypełnione uczniami jak to zwykle z przeróżnych stron świata. Ekipa ustawiła stolik z krzesłami w rogu dojo przy którym dziennikarka przeprowadzała wywiad. Wszyscy uczniowie stłoczyli się po drugiej stronie dojo, przyglądając się w ciszy swojemu nauczycielowi. Sensei został w końcu poproszony o wykonanie kata. Wstał, wygładził górę swego kimona i krokiem a la Charlie Chaplin wyszedł na środek i ukłonił się. Stało się wtedy coś do opisania czego brakuje mi słów. Jak tylko rozpoczął kata, sensei jakby się przemienił. Jego twarz i ruchy zmieniły się zupełnie, nabierając dzikości jakiej wcześniej nie widzieliśmy. Stał się tygrysem albo walczącym żurawiem w zależności czyje ruchy naśladował. Wszyscy byli poruszeni. Trwało to minutę, może półtorej. Ukłonił się na zakończenie i z uśmiechem wrócił do stolika. Było po wszystkim. Czar prysł.(…)
„The kata and bunkai of Goju-Ryu…”G.. Hopkins , str.124

Obecnie najsłynniejszym uczniem Shinpo Matayoshiego jest mistrz Kenyu Chinen – nasz nauczyciel i nasz sensei, który był osobistym uczniem mistrza Shinpo przez 35 lat, a o którym ten mówił: „mój student numer 1”. Kenyu Chinen wprowadził wiele modyfikacji w metodyce nauczania kobudo, zaakceptowanych przez mistrza Matayoshi. Założył również w 1993 r. Światową Federację Oshukai, tradycyjnego Okinawa Karate i Kobudo (dziś działa pod nazwą World Oshukai Dento Okinawa Shorin-Ryu Karate Do Kobudo Federation), która jest obecnie największą organizacją kontynuującą tradycję rodziny Matayoshi.

CHARAKTERYSTYKA STYLU MATAYOSHI KOBUDO

Styl Matayoshi Kobudo ma przede wszystkim bardzo silne wpływy chińskie. Rodzina Matayoshi przypłynęła na Okinawę z Chin z XI w. Ojciec – Shinko, jak i syn – Shinpo, wiele lat szkolili się w Chinach, podążając drogą żądnych wiedzy adeptów sztuk walki, lub u nauczycieli pochodzących z tego kraju mieszkających na Okinawie. Związki Okinawy i Chin zawsze były niezwykle mocne, chociażby ze względu na szlaki handlowe. Tym samym wiele broni, tudzież narzędzi stosowanych później jako broń, przypłynęło z Chin na chińskich statkach wraz z imigrantami.

Podstawowe założenia systemu Matayoshi Kobudo opierają się na technikach wywodzących się z okresu Królestwa Ryukyu, których uczył się ojciec – Shinko Matayoshi, zgodnie z rodzinną tradycją – eku-jutsu wg Chikin Akachu czy klasyczne układy okinawańskie technik bo-jutsu. Są to również techniki sai, eku, bo, kamy mistrza Ageny, tunkuwa i nunchaku mistrza Irei, czy bo od mistrzów Yamani, Shiishi i Oshiro. Są to również techniki, których Shinko nauczył się od swojego ojca, przekazywane w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Jak i te, których ojciec nauczył się podczas swoich podróży do Mandżuri, Szanghaju czy Fuzhou. Elementy te opracował w jednolity system i przekazał dalej swojemu synowi i uczniom. Sam Shinpo podążał podobną drogą co ojciec – ucząc się u wielu i w wielu miejscach, przez cały czas zgodnie z rodzinnym mottem, że nauka nie ma końca. Studiował również karate u Chotoku Kyan i Seiko Higa. Shinpo Matayoshi skodyfikował cały styl. Wybrał kata (układy walki) i opracował hojoundo (podstawowe sekwencje ruchów, dla poszczególnych broni). Ważnym elementem nauki, co szczególne dla tego systemu, jest praca w parach, bunkai (poszczególne sekwencje ataku i obrony), a nawet w trójkach, kata kumiwaza (kata z dwoma osobami atakującymi).

Nie tylko pochodzenie stylu jest chińskie. Ale również ruch, sposób prowadzenia broni oraz rozkładania odpowiedniego przyłożenia siły na poszczególnym etapie prowadzenia broni. Ruch wyprowadzany jest ze stanu relaksu, zależnie od techniki w linii prostej lub okrężnej, z mocnym akcentem kończącym. Takie prowadzenie techniki pozwala skumulować i zwielokrotnić siłę uderzenia, uruchomić szybszą reakcję i zmianę toru broni w sytuacji walki.

Bardzo dużą wagę mistrz Shinpo przykładał do pozycji. Ma być ona dość krótka, wąska i związana nierozerwalnie ze sposobem władania daną bronią. Stanowi podstawę i daje moc. Powinna być również lekka i szybka co zapewnia maksymalne wykorzystanie energii całego ciała, siły i mobilności bioder oraz optymalizację pracy mięśni brzucha.

Bo – kij trzymane po zewnętrznej stronie przedramienia. Mistrz Shinpo z *suruchin*.

Cechą charakterystyczną stylu jest również sposób trzymania bo – kija, odmienny od innych stylów okinawskiego kobudo. Bo jest trzymane po zewnętrznej stronie nadgarstka i całego przedramienia, a nie między przedramieniem i żebrami czy brzuchem. Stanowi w ten sposób dodatkową ochronną tułowia, zwiększając możliwości manipulacji bronią. Mistrz Shinpo zwracał na to szczególną uwagę, widząc szkody na ciele do jakich to drugie ustawienie się przyczyniało.